Sałata

Witamina C 13 mg% 13 mg%

Potas 134 mg% 134 mg%

Wapń 24 mg% 24 mg%

OPIS WARZYWA

Sałata jest jednorocznym warzywem liściastym. Występuje w kilku odmianach różniących się smakiem, kolorem i kształtem. Sałata masłowa ma delikatne i miękkie liście w kolorze zielonego groszku, zwinięte w luźne główki; mniej znane są odmiany z czerwonymi brzegami liści i zielono-czerwone. Sałata lodowa ma liście kruche, soczyste, zielone, ułożone w ciężką główkę. Roszponkę charakteryzują małe i delikatne liście, a olejki eteryczne nadają im delikatny orzechowy posmak. Rukola (rokietta siewna) wyglądem przypomina liście rzodkiewki, ma lekko cierpki posmak. Lollo to sałata dekoracyjna o dużych karbowanych liściach, luźno zebranych w niedużą główkę; występuje w dwóch wersjach kolorystycznych: czerwonej/bordowej oraz zielonej. Liście radicchio są bordowo-białe na skutek stosowania specjalnej metody: zbieraną późną jesienią sałatę pozbawia się zewnętrznych liści, a następnie pakuje w metalowe kosze, które stawia się w zaciemnionym pomieszczeniu, tak aby korzenie warzywa opływała woda o temperaturze 15°C. Sałata rzymska ma długie pomarszczone liście, które tworzą owalną, luźną główkę; charakteryzuje się łagodnym, słodkawym smakiem.
Najczęściej sałata jest uprawiana w gruncie. Posadzona w doniczce urośnie mniejsza, ale nadal będzie można ją wykorzystać w kuchni, za to stanie się dodatkowo ozdobą otoczenia. W Polsce sałata rośnie od wiosny do jesieni, zimą można kupić gatunki przywiezione m.in. z Włoch, Maroka czy Hiszpanii. Liście najlepiej jeść świeże, ale można je przechowywać w chłodzie przez kilka dni. Nie należy zamykać ich w szczelnych plastikowych pojemnikach lub workach foliowych, ponieważ wtedy w sałacie powstają rakotwórcze azotyny.

Co wspomaga i co leczy?

Warzywo to jest bogatym źródłem błonnika. Regularne jej spożywanie pozytywnie wpływa na układ pokarmowy i oczyszcza jelita z produktów przemiany materii. Sałata jest lekkostrawna, niskokaloryczna (w 100 g liści kryje się 12–20 kcal), zapewnia długotrwałe uczucie sytości, co ułatwia odchudzanie. W dodatku warzywo to zawiera dużą dawkę magnezu i potasu, a także witamin C, B6 i E, luteiny, karotenoidów oraz przeciwutleniaczy. Regularne jedzenie sałaty pomaga organizmowi osiągnąć równowagę kwasowo-zasadową. Sałata jest polecana kobietom w ciąży, z uwagi na dużą zawartość kwasu foliowego, a także osobom mającym trudności z zasypianiem. Ponadto jedna główka sałaty zaspokaja aż 1/4 dobowego zapotrzebowania na mangan – pierwiastek odpowiadający za sprawne funkcjonowanie układu nerwowego. Zawarty w liściach chlorofil wspomaga walkę z infekcjami i przyspiesza gojenie się ran.

Jak jeść?

Sałatę warto jeść w sałatkach, surówkach, a także dodawać do kanapek. Można ją jeść na słodko, np. ze śmietaną i cukrem, a także na słono, np. z oliwą, solą i nasionami słonecznika. Różnorodność kształtów i kolorów można wykorzystać do ozdabiania potraw. Dobrze komponuje się z innymi warzywami, np. pomidorami, ogórkami, papryką, jabłkiem, a także serem feta czy pleśniowym oraz anchois (radicchio), wędzonym boczkiem (rukola), wędzonym łososiem czy pieczoną piersią z kurczaka. Sałata lodowa dodana do owoców może stanowić najlepszą dietę na lato.

Jak pojawiła się w polsce?

Wyraz „sałata” pochodzi od łacińskiego wyrażenia herba sałata i oznacza „posolone ziele”. Sałata występowała już w ogrodach Persji, a także u starożytnych Egipcjan, Rzymian i Greków. W Polsce sałata zyskała popularność za sprawą królowej Bony i wpływów włoskich widocznych również w sztuce kulinarnej. Nie wiadomo natomiast, czy wcześniej na ziemiach polskich były znane jakieś gatunki tego warzywa.